Вмрежувањето на регионалните граѓански организации на Балканот стана сè поголем предизвик за повеќето организации вклучени во регионални иницијативи кои ги поттикнуваат човековите права, демократијата, доброто владеење, владеењето на правото, помирувањето или социоекономскиот развој. Може да се забележат најмалку три причини за оваа незавидна ситуација со која се соочуваат и формалните и неформалните регионални мрежи на граѓанските организации од 2020 година – пандемија „Ковид -19“, недостаток на финансиска поддршка од ЕУ за развој и функционирање на регионалната соработка на граѓанското општество и очигледен недостаток на јасна перспектива за интеграција во ЕУ.
Регионалната динамика на соработка на граѓанските организации е силно поврзана со напредокот на преговорите за влегување во ЕУ и со признавањето на улогата на граѓанските организации во севкупниот реформски процес на Западен Балкан. Затоа, основната долгорочна поддршка на регионалните тематски организации е од суштинско значење не само од аспект на нивниот придонес за ефективна имплементација на реформите, туку и од гледна точка на зајакната локална сопственост над предвидените фактички позитивни промени во корист на граѓаните низ заедниците во граѓанското општество.
Бројни предизвици, почнувајќи од миграција на работна сила и одлив на мозоци до говор на омраза и недостаток на дијалог за култура, се области кои бараат конзистентни и сеопфатни иницијативи на регионални платформи на граѓанските организации што овозможуваат создавање на долгоочекуван импулс за солидарност и соработка меѓу граѓанските организации, носителите на политики / одлуки и други засегнати страни на различни нивоа на власта. Невидените времиња на пандемија и пост-пандемија бараат целосна посветеност на сите овие засегнати страни за изнаоѓање соодветни решенија што ќе обезбедат одржливи, издржливи заедници во регионот, сѐ уште оптоварени со тешкото наследство од минатото.
Вложен е голем напор од страна на ЕУ во креирањето на политики и институционалната рамка за интензивирана регионална соработка, дијалог и вмрежување, вклучувајќи меѓу другото, Инструмент за претпристапен процес (ИПА), Пристапни преговори базирани на усогласеност со 35 поглавја преговори за секторска политика, Берлински процес, Зелен договор на ЕУ, Програма за регионално поврзување. Меѓутоа, стана очигледно дека продолжениот процес на интеграција заедно со зголемениот дефицит на демократијата и недостатокот на владеење на правото се повеќе од очигледни причини за да се обезбеди континуирана поддршка за зајакнување на граѓанските организации како релевантни, сигурни чинители способни да придонесат во процесот за влегување во ЕУ.
Граѓанските организации кои ефикасно работат и ги застапуваат демократски процеси на локално, национално, прекугранично и регионално ниво се неопходен предуслов и за социо-економскиот развој и за долгорочна стабилност во регионот. Токму затоа институционалната одржливост и политичкиот капацитет на регионалните мрежи на граѓанските организации треба да се зачуваат на долг рок.
Балканска мрежа за локална демократија создадена како тематска мрежа на граѓанските организации благодарение на нејзините посветени локални членови – Агенции за локална демократија и долга историја на регионална соработка со поддршка на IPA CSF програма. Пристап од долу нагоре, образование за активно граѓанство, поттикнување на партиципативна демократија и добро локално владеење беа основните активности на БНЛД во текот на децениите на нашето постоење.
Предизвикувачките времиња во кои живееме бараат не само потреба да останеме доследни на нашата основна мисија, туку и треба да покажеме капацитет да задржиме доволно флексибилност и креативност за да ја рефокусираме нашата работа на актуелни прашања каде што се појавува потреба од политика и достапни финансиски средства. Советодавната улога на граѓанското општество, нови идеи за подобрување на јавната политика и улогата на чувар, следење на посветеноста на владите за добро владеење и човекови права, треба да се исполнат дури и кога политичките и правните ограничувања се користат од страна на властите за сузбивање независно мислење или ограничување на вистинската култура на дијалог.
Вака кажано, и како што беше повторено во препораките на ТАКСО за регионалните мрежи на граѓанските организации: тие треба да продолжат да градат односи, врски и соработка меѓу себе во иднина. Тие треба да учат и да ги земаат најголемите извори на знаење и инспирација едни од други. Тие треба да останат солидарни: најочигледно преку прекугранична соработка, особено за прашања поврзани со основните слободи и права, граѓанскиот простор, демократијата и владеењето на правото, како и влегувањето во ЕУ како заедничка стремеж низ целиот регион. Тие треба континуирано да ги развиваат своите истражувачки капацитети и алатки за мониторинг за застапување засновано на докази, потпирајќи се на активните членови како движечка сила на мрежите.
