„Стоп операција Сорос“ (СОС), претставена на јавноста на 17 јануари годинава, чии единствени декларирани припадници засега се историчарот Никола Србов, кој честопати гостува во неколку медиуми како „политички аналитичар“, и новинарите Цветин Чилиманов и Ненад Мирчевски, во медиумите доби различни описи. Од една национална телевизија, на пример, тројцата беа оквалификувани како „иницијативен одбор за формирање граѓанско здружение, „Стоп операција Сорос“. Во некои медиумски извештаи беа претставени како „граѓанско движење“, а некаде како „иницијативен одбор за формирање граѓанско движење“, па дури и како „невладина организација“.
Според правен експерт што го консултираше „Мета“, во принцип сите форми на дејствување, исто како во случајов, треба да бидат регистрирани. Интересен пример во таа насока е Движењето Беса, кое почна како движење, а потоа се регистрираше како партија, но во статутот сè уште како име стои „Движење Беса“, а е регистрирана според Законот за политичките партии. Експертот што го контактиравме посочува дека секоја форма за остварување некаква политичка цел, во принцип, без разлика под кое име функционира, треба да се регистрира, макар како здружение или организација. За такво нешто регулативата е дадена во Законот за здруженија и фондации.
„Мета“ побара информација и од Централен регистар за тоа дали е регистриран субјект под името „Стоп операција Сорос“. Одговорот е дека до 8 февруари, до околу 14.30 часот, „не се евидентирани податоци за субјект со назив Здружение на граѓани „Стоп операција Сорос“.
„Во врска Вашето барање, а врз основа на упишаните податоци во Трговскиот регистар и регистар на други правни лица доставени преку едношалтерскиот систем во Централниот регистер на РМ и пренесени во Трговскиот регистар и регистар на други правни лица, во моментот на подготвување на известувањето во електронската база со податоци не се евидентирани податоци за субјект со назив Здружение на граѓани Граѓанско движење СТОП ОПЕРАЦИЈА СОРОС“, гласи информацијата што ја добивме.
На фејсбук-страницата „Стоп Операција Сорос/Stop Operation Soros“ преку која се обраќаат на јавноста, пишува дека станува збор за „Non-Governmental Organization“ (NGO), односно невладина организација. На веб-страницата „STOP OP SOROS“, која е со македонски домен, пак, пишува дека станува збор за „движење“, односно „глобална иницијатива“.
Инаку, здруженијата и организациите блиски до власта во светот се нарекуваат GONGO (Government organized NGO/невладина организација организирана од владата) или PONGO (Party organized NGO/невладина организација организирана од политичка партија). Тие се спонзорирани од власта или од политичка партија за да се борат за нивните политички интереси, а притоа, да глумат вообичаена невладина организација, да се претставуваат како дел од граѓанското општество и на територијата на земјата, но и на меѓународно ниво.
Термините GONGO/PONGO првпат се употребени уште во 1989 година, кога е откриено дека уникатната позиција што ја имаат невладините организации може да се злоупотреби и во теснополитички цели за задоволување на интересите на мали, но моќни специјални интереси.
GONGO/PONGO, значи, се основаат за да се остварат внатрешно-политички или надворешно-политички цели, понекогаш тоа се прави и за да може да се извлече меѓународна помош или за вистински хуманитарни цели или од коруптивни или други криминални причини, при што тогаш GONGO/PONGO се само маска за активности поврзани со подземјето.
За финансирањето на СОС, историчарот Србов за „Поглед“ вели се финансираат „од активисти кои секојдневно ни се приклучуваат во голем број“, како и дека ги „води идејата, а не финансиите“.
Еден од тројката основачи, Чилиманов, е новинар, потпретседател на Македонската асоцијација на новинари (МАН), која досега нема јавно објавено ниеден годишен финансиски извештај што е законска обврска на невладините организации. Асоцијацијата дејствува како пандан на Здружението на новинарите на Македонија, но за разлика од него, не дава отчет за своите финансии. Тој е уредник на сервисот на англиски јазик на Македонската информативна агенција (МИА), која е акционерско друштво во државна сопственост, што значи дека добива плата од државата. Според финансискиот извештај за 2015 година, доставен на 14 јули 2016 година до Македонска берза, вкупните приходи во таа година на агенцијата биле 49,61 милиони денари. Од буџетот на РМ, односно од Владата, која е сопственик на МИА, во таа година биле префрлени 40 милиони денари, а остатокот од 9,61 милион денари се други приходи на агенцијата.
Чилиманов претходно беше вработен во кабинетот на претседателот на Република Македонија, Ѓорге Иванов, а потоа се вработи во МИА, од каде беше испратен како дописник во Вашингтон.
Другиот дел од „движењето“, Ненад Мирчевски и Никола Србов, се сврзани со магазинот и со веб-страницата „Република“, за кои до лани не се знаеше точно кој е сопственикот, оти издавачот, фирмата „Иресине лимитед“, беше регистрирана во даночниот рај Белизе до јули лани, кога нејзин сопственик стана дотогашниот директор Доне Доневски. Мирчевски е повеќе години новинар и уредник во „Република“, а Србов е колумнист.
