Nema potvrde da je Rusija srušila ukrajinski avion s oružjem sa Zapada

Na portalu Sputnik je 16.4.2022. godine, u live blogu posvećenom informacijama iz Ukrajine, objavljeno da su ruske snage u blizini Odese pogodile ukrajinski vojno-transportni avion koji je navodno prevozio veliku količinu oružja sa Zapada.

Protivvazduhoplovna odbrana u rejonu Odese pogodila je ukrajinski vojno-transportni avion koji je prevozio veliku količinu oružja sa Zapada, izjavio je portparol Ministarstva odbrane Rusije general-major Igor Konašenkov.
On je takođe rekao i da su iznad naselja Lozovaja i Vesjolaja oborena dva ukrajinska drona.

Članak s identičnim navodima o obaranju ukrajinskog aviona, u kojem je navodno bilo oružje sa Zapada, potom je objavio niz portala iz Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine, a među njima su Tanjug, Alo, Informer, Anadolija, Večernje novosti, Radio-televizija Srbije, Cafe, Istok, Bl portal, As info i drugi. U suštini, riječ je o vrlo sličnim naslovima s tek neznatnim varijacijama.

Ruski PVO oborio ukrajinski avion sa zapadnim naoružanjem (Tanjug)
IGOR KONAŠENKOV: Iznad Odese oboren ukrajinski avion sa velikom pošiljkom zapadnog naoružanja (Večernje novosti)
General Konašenkov: Oboren ukrajinski avion sa velikom pošiljkom zapadnog naoružanja (Cafe)
RUSI OBORILI AVION KOJI JE PREVOZIO ZAPADNO NAORUŽANJE UKRAJINCIMA Situacija je upravo eskalirala i Moskva je ispunila pretnje (Alo)

Ovi navodi baziraju se na izjavama ruskih zvaničnika, koje su u svim ovim naslovima predstavljene kao činjenične tvrdnje, u nekim slučajevima čak i bez ikakvog navođenja da je u pitanju izjava.

Neki od portala, kao što su Telegraf, BL portal i nekoliko drugih, u naslovima svojih članaka dodatno su naveli da je avion “navodno” prenosio oružje. U samim člancima, navoda o tome da je “navodno” preneseno oružje nije bilo.

Oboren ukrajinski avion kod Odese: Navodno prenosio isporuku oružja sa Zapada (Telegraf, Bl portal, Crni bombarder, Lajna, Top danas, Vportal,)

Na YouTube kanalima Geopolitika vesti, Pretres news i Minut vesti objavljeni su videosnimci u kojima autor čita članak portal Sputnik s naslovima:

RUSI KOD ODESE OBORILI TERETNI AVION SA KRUPNOM ISPORUKOM ORUZJA SA ZAPADA! (Geopolitika vesti)
HAOS!!! Kod Odese oboren avion sa krupnom isporukom oružja sa Zapada (Minut vesti)
RUSI OBORILI AVION KOJI JE PREVOZIO ZAPADNO NAORUŽANJE UKRAJINCIMA ! MOSKVA ISPUNILA PRETNJE! (Pretres News)

Šta su činjenice?

Navodima o tome da je Rusija zvanično objavila kako je u blizini Odese srušen ukrajinski avion koji je prevozi oružje sa Zapada bavio se ukrajinski fact-checking portal StopFake. U analizi objavljenoj 19.4.2022. godine StopFake navodi da je u pitanju tvrdnja ruskog ministarstva odbrane, koja nije popraćena nikakvim dokazima, a koja je, zapravo, lažna vijest.

(..) Ovo saopštenje, kao i mnoga druga saopštenja ruskog ministarstva odbrane, nije popraćeno nikakvim dokazima. Rušenje ovako velikog aviona, posebno u blizini velikog grada, trebalo je primijetiti lokalno stanovništvo i barem neki mediji. Lokalne novinske stranice u Odesi izvještavale su samo o tvrdnjama ruskog ministarstva obrane, a ne o stvarnom navodnom rušenju aviona, o čemu zapravo niko nije svjedočio. Ostali lokalni mediji odmah su klasifikovali saopštenje Ministarstva kao lažno i prenijeli ga kao takvo, navodeći da je informacija neprovjerena. Na internetskoj stranici Odesa Courier objašnjeno je da je ova tvrdnja očito lažna, jer “ukrajinski vojni transportni avioni ne lete od prvog dana rata, s obzirom na to da je to kobno za avion i posadu, a samo avioni ukrajinskog ratnog vazduhoplovstva smiju letjeti.”

StopFake u istoj analizi navodi kako ukrajinska strana nije izvijestila o rušenju aviona iako je tog dana zabilježeno nekoliko ruskih raketnih napada.

Ukrajinsko Južno zapovjedništvo je 16. aprila obavijestilo o ruskim raketnim napadima u regiji Mikolajiv, vojnim operacijama u regiji Kerson i mogućnosti raketnih napada s ruskih brodova u Crnom moru, no nije bilo spomena o oborenom transportnom avionu.

Pentagon je takođe demantovao navode da je u Ukrajini oboren avion s oružjem sa Zapada, piše StopFake, pozivajući se na izjave portparola Pentagona.

Pentagon je takođe negirao da je Rusija oborila avion koji je isporučivao oružje sa Zapada Ukrajini.
“Nemamo saznanja da su Rusi pogodili ili spriječili isporuku ikakve opreme sa Zapada ili pošiljke”, rekao je portparol Pentagona John F. Kirby tokom brifinga 19. aprila.
Dodao je i kako nema saznanja da su Rusi uspješno napali skladišta u kojima je bilo skladišteno spomenuto oružje.

Neki mediji domaćeg govornog područja su takođe izvijestili o tome da je Rusija saopštila kako je oboren ukrajinski avion s oružjem sa Zapada ali uz napomene o tome da su u pitanju neprovjerene i nedokazane tvrdnje. U tim izvještajima, kao što je članak portala Index, objavljen 17.4.2022, navodi se da “ova informacija nije potvrđena iz drugih izvora” te da “Rusija tvrdi da je uništila više ukrajinskih vojnih zrakoplova nego što je Ukrajina, prema javno dostupnim informacijama, uopće posjedovala”.

Na ovaj način, Index kao i drugi mediji koji su koristili identične ili slične formulacije, istakao je da je riječ o navodima ruske strane, koje drugi izvori nisu potvrdili. Jedini izvor o rušenju ukrajinskog aviona koji je navodno prevozio oružje Zapada jeste rusko ministarstvo odbrane, koje pritom nije ponudilo nikakve dokaze za to. Drugi dostupni izvori, kao što su ukrajinska vojska i Pentagon, nisu potvrdili ove navode te su ih demantovali.

S druge strane, Sputnik, kao i niz drugih medija, prilikom izvještavanja oslonio se samo na ruske zvanične izvore koje su favorizovali i čije su netačne tvrdnje predstavili kao činjenice te su ignorisali višestruke demantije drugih izvora.

Shodno navedenim činjenicama, predstavljanje takvih tvrdnji, da su ruske vojne snage “u rejonu Odese pogodile ukrajinski vojno-transportni avion koji je prevozio veliku količinu oružja sa Zapada” kao činjenice, bez navođenja da su one višestruko demantovane, ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama i pristrasno izvještavanje.