Manipulativni naslovi o obustavi tranzita ruskog gasa u Evropu preko Ukrajine

Na portalu Pravda 10. maja 2022. godine objavljen je članak koji govori o obustavi transporta gasa preko jedne od tačaka u Ukrajini. Članak je naslovljen:

Ukrajina obustavlja tranzit gasa u Evropu!

U članku se navodi da se obustava transporta gasa preko Ukrajine u Evropu odnosi na tranzit “preko gasne stanice Sohranovka koja se nalazi u Luganskoj oblasti”.

Kao izvor, u članku portala Pravda navodi se Sputnik. Ovaj portal objavio je članak o obustavi transporta gasa 10.5.2022. Ipak, iako su članci ova dva portala uglavnom isti, naslovi kojima su oni opremljeni suštinski se razlikuju. Naime, naslov članka koji je na portalu Sputnik objavljen glasi:

Ukrajina obustavlja tranzit: Evropa ostaje bez trećine isporuka gasa iz Rusije

Tvrdnja da “Ukrajina obustavlja tranzit gasa u Evropu”, iz koje se može zaključiti da je došlo do potpune obustave transporta, objavljena je u naslovima još više od 30 medija u regionu, kao i u pojedinim Facebook objavama.

Pojedini portali svoje naslove upotpunili su dodatnom dozom senzacionalizma. Tako su, recimo, članci na portalima Glas Srbije i Srpska informativna agencija od 10.5.2022. naslovljeni:

SMRZAVANJE PRETI EU: Ukrajina obustavlja tranzit ruskog gasa u Evropu!

Šta su činjenice?

Ukrajina ne uvozi ruski gas, ali služi kao tačka transporta gasa iz Rusije u Evropu. Zemlje Evropske unije su 2019. godine potpisale sporazum s Ukrajinom i Rusijom prema kojem Ukrajina ima ulogu tranzitne zemlje. Na osnovu sporazuma, evropske zemlje dobijaju ruski gas preko Ukrajine.

Operator sistema prenosa gasa Ukrajine (Gas Transmission System Operator of Ukraine – GTSOU) objavio je 10. maja na svojoj zvaničnoj stranici da su “akcije okupatora dovele do prekida tranzita gasa kroz GMS Sohranivka”. U saopštenju GTSOU-a navodi se:

Operator sistema prenosa gasa Ukrajine (GTSOU) prijavljuje pojavu više sile koja onemogućava dalji transport gasa preko GMS “Sokhranivka” i granične kompresorske stanice (CS) “Novopskov”, koje se nalaze na okupiranim teritorijama. CS “Novopskov” je prva kompresorska stanica ukrajinskog GTS-a u Luganskoj oblasti, preko koje prolazi skoro trećina gasa iz Rusije u Evropu (do 32,6 miliona kubnih metara dnevno).
(…)
S obzirom na navedeno, GTSOU obavještava da se od 7:00 časova 11. maja 2022. godine neće vršiti prijem gasa u GTS Ukrajine na fizičkom punktu Sohranivka. Da bi ispunio svoje tranzitne obaveze prema evropskim partnerima u potpunosti i u skladu s uslovima sporazuma, moguće je privremeno prenijeti nedostupni kapacitet s tačke fizičke interkonekcije “Sohranivka” na tačku fizičke interkonekcije “Sudža” koja se nalazi na teritoriji koju kontroliše Ukrajina.

Dakle, kako je objašnjeno, transport ruskog gasa u Evropu onemogućen je preko tačke Sohranivka, preko koje je inače prolazila gotovo trećina količine gasa koja je dostavljana Evropi. Pored činjenice da nije riječ o potpunoj obustavi, ističe se i to da, u cilju ispunjenja ugovorenih obaveza, postoji mogućnost da će se količina gasa čiji je transport onemogućen na Sohranivki prenositi preko druge tačke.

Na mapi objavljenoj na stranici korporacije S&P Global 10.5.2022 može se vidjeti da gas iz Rusije u Ukrajinu ulazi na nekoliko tačaka, kao i da iz Ukrajine izlazi na više mjesta.

Foto: Spglobal.com 

Kako The New York Times navodi u članku od 10. maja 2022. godine, zvaničnici/e iz Ukrajine su se “u više navrata žalili na postupke Rusa i upozoravali da rizikuju gašenje gasovoda”. Kompanija Gazprom, koja, kako navodi Reuters, “ima monopol na izvoz ruskog gasa gasovodom”, rekla je da je “tehnološki nemoguće” prebaciti sve količine na tačku interkonekcije Sudža dalje na zapad, kao što je GTSOU predložio. Takođe, iz ove kompanije naveli su i da nisu upoznati s dokazima da postoji djelovanje “više sile” zbog koje je tranzit gasa obustavljen.

U svakom slučaju, obustava tranzita gasa iz Rusije u Evropu preko jedne od tačaka u Ukrajini ostala je na snazi. I dok ovakva obustava može izazvati određene probleme, ona ne znači da je Evropi u potpunosti onemogućen dotok ruskog gasa preko Ukrajine niti da Evropskoj uniji “prijeti smrzavanje”.

Suštinska razlika između originalnog naslova portala Sputnik i naslova portala Pravda, koji je prvi ustvrdio da “Ukrajina obustavlja tranzit gasa u Evropu”, jeste upravo u tome što naslov na portalu Pravda ne precizira da je riječ tek o jednoj od tačaka transporta gasa, što će rezultirati uskraćenjem jednog dijela isporuka ruskog gasa u Evropu.

Brojni domaći mediji izvijestili su o ovoj temi uz naslove i članke iz kojih je jasno da je riječ o obustavi tranzita kroz jednu od tačaka (1, 2, 3).

Shodno činjenicama, naslove portala iz kojih nije jasno da se obustava odnosi tek na jednu tačku transporta ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.

Takođe, budući da je u samim člancima ova informacija jasna, ovi naslovi dobijaju i ocjenu klikbejt.