Vest da su tokom jučerašnjeg dana, 24.12.2019. godine, dva grčka aviona iz baze u blizini Larise preletela celo nebo nad državom u okviru tehničkog (NATO) sporazuma između Skoplja i Atine o čuvanju bezbednosti makedonskog neba, preneta je od više medija, među kojima i od srpskog “Informera”, ali sa špekulativnim naslovom.
”Informer“ uz naslov ”GRČKA PREUZIMA MAKEDONSKO NEBO! Skoplje ne želi bugarske avione!” plasira špekulaciju bez ikakve osnove, koja ne dolazi iz vesti koju prenose, niti, pak iz bilo kakvih drugih izvora koji bi potkrepili naslov.
Osim ovog špekulativnog naslova, vest je preneta konkretno (izvori su “Tanjug”, koji se poziva na ”Telmu” i Ministarstvo odbrane RSM), a špekulaciju vade iz poslednje rečenice u kojoj se navodi da je “Bugarska, isto tako, ponudila kontrolu makedonskog neba”.
Samo malo pažljivije praćenje vesti upućuje na sledeće činjenice.
Prvo reč je o kontinuiranoj misiji zemalja članica NATO-a koja se zove ”Air policing“. Reč je o aktivnosti Alijanse za konstantno paženje neba celog prostora koji pokriva NATO, odnosno paženje uz preko 30.000 preleta u vazdušnom prostoru zemalja članica Alijanse. U okviru ove kontinuirane aktivnosti, svaka zemlja članica mora da ima obezbeđeno minimum dva dežurna aviona lovca – presretača u potpunoj borbenoj gotovosti i to 24/7, u cilju da se interveniše pri nečemu nepredviđenom. One zemlje članice koje nemaju takvu avijaciju – lovačko-presretačku, kao što su Baltičke zemlje, Slovenija, Crna Gora ili Makedonija, dobijaju usluge ovog tipa od drugih zemalja članica NATO-a.
Po postiizanju Prespanskog sporazuma, promene Ustava i poziva da postanemo članica NATO-a, istina je da su želju za čuvanjem makedonskog neba izrazili Grčka, Bugarska i Turska. Skoplje je, ipak, postiglo dogovor sa Atinom, a u okviru toga potpisan je i sporazum u septembru pri susretu načelnika Generalštaba ARSM, generala Vaska Đurčinovskog, sa njegovim grčkim kolegom, Hristosom Hristoduluom, u Solunu.
S druge strane, prema dostupnim informacijama, Skoplje je postiglo dogovor i sa Bugarskom o kontroli neba, još u julu ove godine. Međutim, ovaj dogovor, prema bugarskom premijeru Bojku Borisovu, će stupiti na snagu čim Bugarska dobije prvih 8 aviona tipa F-16 u sastavu svojih vazdušnih snaga. Sporazum o tome bio je odobren u parlamentu u Sofiji u julu ove godine, a u septembru je proizvođač “Lockheed Martin” saopštio da će avioni biti isporučeni 2022. godine.
Prema tome “Informer”, bez ikakvog argumenta špekulativnim naslovom dezinfomriše svoje čitaoce oko odnosa između RS Makedonije i Bugarske. Naprotiv, čuvanje neba na smene je uobičajena praksa u NATO-u i to se dešava i sa Crnom Gorom, gde su zadužene za kontrolu neba Italija i Grčka ili sa Baltičkim zemljama, čije nebo paze uvek po tri veće evropske države, članice NATO-a.
