Podijeljenost Bosne i Hercegovine reflektuje se i na humanitarnom nivou: izabrani politički lideri iz dva bosanskohercegovačka entiteta najglasniji su kada stiže pomoć iz politički njima naklonjenih država, što se odražava i u medijskom izvještavanju. Dok zvaničnici u Republici Srpskoj naglašavaju i medijski eksponiraju pomoć iz „prijateljske“ Rusije i Srbije, u Federaciji BiH najveći publicitet ima pomoć iz Turske. Jednako tako, u Republici Srpskoj nije popularno javno isticati da se traži pomoć od NATO saveza u borbi protiv COVID-19, s obzirom na činjenicu da se zvanična politika tog entiteta, deklarativno protivi evroatlanskim integracijama. Ipak, politički lideri u BiH jedinstveni su u razočarenju prema odluci Evropske unije o ograničenju izvoza medicinske opreme u treće zemlje.
„Ne krijem razočarenje ponašanjem EU prema cijelom regionu, ne samo prema BiH, kada je u pitanju ova pandemija. Cijeli region se opredijelio za evropske integracije, i u tom procesu su mnogi morali da se odriču i nekih drugih parnertstava, jer to nije bilo u skladu s spoljnom politikom EU“, rekao je član Predsjedništva BiH iz reda srpskog naroda Milorad Dodik nakon odluke Evropske unije o ograničavanju izvoza medicinske opreme van Unije. Odluka je došla kao hladan tuš Bosni i Hercegovini, čiji su se predstavnici vlasti konačno složili – makar i u razočarenju prema EU. Predsjedavajući Predsjedništva BiH (iz reda bošnjačkog naroda) Šefik Džaferović diplomatski je ocijenio da ova odluka „ne ide u prilog“ Bosni i Hercegovini.
Kada je riječ o nabavci medicinske opreme za borbu protiv pandemije COVID-19, zvanična pomoć Evropske unije (EU) Bosni i Hercegovini biće sedam miliona eura. Prema podacima Delegacije EU u BIH, time će se omogućiti nabavka 80 respiratora, 7.500 setova za testiranje i 15.000 komada lične zaštitne opreme za medicinsko osoblje.
U sklopu ovog paketa pomoći za hitne medicinske potrebe u BiH, kantonalnim bolnicama u Sarajevu, Mostaru i Tuzli, te Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske, krajem marta isporučeno je 2.500 testova na koronavirus, koje je finansirala Evropska unija, a čiju nabavku je osigurao Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP). Ambasador EU u BiH Johann Sattler najavio je i drugi dio paketa pomoći od pet miliona eura za nabavku medicinske opreme. On je u martu rekao da Evropska unija razmatra i „srednjoročno prilagođavanje i primjenu podrške EU u iznosu do 50 miliona eura za programe ekonomskog razvoja“.
Osim toga, iz Delegacije EU u BiH najavljeno je preusmjeravanje IPA (Instrument za predpristupnu pomoć) sredstava za ublažavanje socioekonomskih efekata pandemije, od čega bi Bosni i Hercegovini pripalo 73,5 miliona eura.
Uprkos odluci EU o ograničenju izvoza medicinske opreme za treće zemlje, pomoć u borbi protiv COVID-19 iz pojedinih članica ipak stiže ili se najavljuje. Ambasador BiH u Kraljevini Norveškoj Nedim Makarević rekao je u razgovoru za Radio Slobodna Evropa da je ta država uputila Bosni i Hercegovini 7,5 miliona kruna (670.000 evra) pomoći koja će se relaizovati preko UNDP-a. Riječ je o medicinskoj opremi, testovima na COVID -19 i respiratorima. Pomoć u vrijednosti 1,8 miliona KM najavljena je i iz Češke Republike, posredstvom tamošnje ambasadorice BiH Martine Mlinarević.
Podijeljenost Bosne i Hercegovine reflektuje se i na humanitrnu oblast, kao i medijsko izvještavanje o njoj. Tako je vijest o pomoći EU Bosni i Hercegovini prošla nezapaženo u medijima Republike Srpske (RS). Mnogo veći publicitet u tom entitetu dobila je pomoć Ruske Federacije i Srbije.
Gotovo svi mediji u RS objavili su vijest da je 9. aprila na banjalučki aerodrom sletio „prvi od tri aviona kojim je dopremljena medicinska oprema Ruske Federacije Republici Srpskoj, za borbu protiv epidemije izazvane koronavirusom“. (citat iz Anadolu Agency)
Rusku pomoć na aerodromu su dočekali najviši zvaničnici RS – član Predsjedništva BiH Milorad Dodik, predsjednica RS Željka Cvijanović i entitetski premijer Radovan Višković.
U javnosti se nije pominjalo kolika je vrijednost pomoći Republici Srpskoj.
„Pomoć je dopremljena u tri aviona, a sastoji se od 5 specijalnih vozila za dezinfekciju, te ispomoći 9 vozača i 15 zdravstvenih radnika koji treba da pomognu lokalnim vlastima u borbi protiv pandemije COVID-19“, navedeno je u saopštenju Ministarstva vanjskih poslova BiH.
Ono što nije objavljeno u medijima RS jeste Zaključak entitetske vlade prema kojem se resorna ministarstva, između ostalog, zadužuju da za potrebe povratka ruskih aviona obezbijede 35.000 litara kerozina koji će biti plaćen iz budžeta RS.
Veliki publicitet u Republici Srpskoj dobila je i pomoć Srbije tom entitetu koja je u Banjaluku stigla krajem marta. Kako je navela Srpska novinska agencija (Srna), ovaj kontigent sastojao se od pet kliničkih i pet transportnih respiratora, 30.000 epidemioloških maski, 2.000 zaštitnih odijela, 200 naočala, 50.000 rukavica, kao i lijekova. Ova humanitarna pomoć popraćena je političkim izjavama čiji je cilj bio da se ponovo istaknu bliski odnosi Republike Srpske i Srbije.
“Ne radi se samo o materijalnim sredstvima koje ćemo dobiti, a koja su veoma važna, nego i o saznanju da Srbija brine o Republici Srpskoj. Kako sam u razgovoru sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem mogao da zaključim i po njegovim riječima – dok je Srbije biće i Republike Srpske i to želim da prenesem svim ljudima i u Republici Srpskoj”, rekao je Dodik za Radio televiziju Srbije.
U Republici Srpskoj manje je prenošena vijest o drugom kontigentu srbijanske pomoći koji se sastoji od 10.000 litara rastvora natrijum hipohlorita, sredstva za dezinfekciju.
Praveći paralelu sa publicitetom koji pomoć iz različitih država ima u dva bosanskohercegovačka entiteta, sličan odjek imala je pomoć Turske Bosni i Hercegovini – u drugom njenom entitetu, Federaciji BiH. Avion vojske Republike Turske dočekao je ministar sigurnosti BiH Fahrudin Radončić a, prema njegovim riječima, pomoć se sastojala od „više stotina tisuća komada rukavica, maski, specijalnih maski i najmanje dvije tisuće testova“.
“Mi još jednom iskazujemo veliku zahvalnost predsjedniku Erdoganu i svim građanima Turske što su danas pokazali solidarnost sa svim građanima BiH”, rekao je Radončić prošle srijede kako prenose mediji u BiH.
Nešto ranije, u martu, Republika Turska je dopremila pomoć Društvu Crvenog krsta/križa BiH u maskama, rukavicama, zaštitnim odijelima i naočalama, u vrijednosti od 52.000 eura. Iako je pomoć Turske namijenjena cijeloj državi, u medijima Republike Srpske vijest o tome nije imala ni približan publicitet.
A kada je riječ o pomoći muslimanskih zemalja Bosni i Hercegovini, islamski vjerski zvaničnici u BiH nisu krili razočarenje.
Ujedinjeni Arapski Emirati u jeku pandemije koronavirusa poslali su pomoć Srbiji, Hrvatskoj i Crnoj Gori, ali ne i Bosni i Hercegovini. Zbog toga je reis Islamske zajednice u BiH Husein Kavazović poručio građanima: „Uzdajte se u Boga i vlastite resurse”, prenosi Deutsche Welle.
Analitičari su istom mediju prokomentarisali da pomoć islamskih zemalja izostaje jer je predsjednik Stranke demokratske akcije Bakir Izetbegović od ranije vezao svoju politiku „za tursku Stranku Pravde i razvoja (AKP) i njenog čelnika Recepa Tayyipa Erdogana“.
Nakon što se Vijeće ministara BiH obratilo za pružanje međunarodne pomoći u borbi protiv koronavirusa, iz Malezije je stigla zvanična nota kojom se pomoć potrvrđuje, a sastojaće se od dva miliona zaštitnih maski. Mediji su izvijestili da je najavljena, iako ne i konkretizovana, pomoć i iz Azerbejdžana.
Da tvrdi politički stavovi omekšaju kada je riječ o pozivima za pomoć, svjedoči i činjenica da je Ministarstvo sigurnosti BiH 2. aprila uputilo zvanični zahtjev za međunarodnu pomoć NATO centru za suzbijanje koronavirusa. Član predsjedništva BiH Milorad Dodik nije stavio veto na ovu odluku iako u javnosti nastoji održati imidž izrazitog protivnika članstva BiH u NATO savezu.
Istovremeno, BiH je uputila zahtjev i Mehanizmu civilne zaštite Europske unije, putem Koordinacionog centra za hitne slučajeve (ERCC – Emergency Response Coordination Centre) s ciljem suzbijanja pandemije koronavirusa (COVID-2019).
Piše: Maja Bjelajac
