Дванаесет месеци по руската инвазија на Украина, повеќе од 13 милиони луѓе остануваат раселени од нивните домови, вклучувајќи речиси 8 милиони бегалци низ Европа и повеќе од 5 милиони внатрешно раселени лица во рамките на Украина, се вели во соопштението на УНХЦР, Агенцијата на ОН за бегалци, по повод годишнината од руската инвазија врз Украина.
Во два нови извештаја издадени денеска од УНХЦР се вели дека можностите за враќање на бегалците во блиска иднина се оневозможени поради продолжените воени дејствија, несигурност и уништувањето на нивните матични региони.
„Со третина од населението на Украина приморано да избега од своите домови, ситуацијата останува непредвидлива. Мораме да продолжиме да одговараме на потребите на раселените луѓе и да ја осигураме нивната безбедност сѐ додека не можат да се вратат дома“, изјави Паскал Моро, Регионалната директорка за Европа на УНХЦР.
УНХЦР спровело анкета на намери и интервјуирало илјадници луѓе раселени од војната. Насловени „Животи на чекање“, најновите извештаи – еден со фокус на бегалците, а друг на внатрешно раселените лица – даваат увид во искуствата на раселените Украинци по една година, како и нивните намери и фактори кои влијаат на нивните избори.
Помеѓу клучните наоди од најновите извештаи се:
– Најголемото мнозинство бегалци и внатрешно раселени Украинци – 77 проценти бегалци и 79 проценти внатрешно раселени лица – сакаат да се вратат дома еден ден, но, само 12 проценти и од бегалците и од внатрешно раселените лица планираат тоа да го сторат во следните три месеца.
– Главните пречки кои ги спречуваат бегалците да се вратат се грижите околу безбедноста и сигурноста во нивните матични области. Други грижи кои се наведуваат се однесуваат на пристапот и достапноста на основни услуги – вклучувајќи струја, вода и здравствена грижа, работни можности и соодветно домување, од кои сите претрпеле во огромна мера заради војната.
– Кај внатрешно раселените лица, пристапот до соодветно домување е втората главна пречка кон одржливо и достоинствено враќање, по размислувањата за безбедност и сигурност.
– Бегалците кои изразиле намера да се вратат во следните три месеца се претежно повозрасни луѓе, луѓе разделени од своите семејства коишто се сè уште во Украина или луѓе кои се соочуваат со предизвици со инклузијата во државата-домаќин.
– Околу 18 проценти од испитаните бегалци се сè уште неодлучни дали да се вратат. „Не можеме да размислуваме за иднината или за тоа каква е состојбата во Украина, како и колку долго таа ќе биде таква. Можеме да размислуваме само за сегашноста“, изјавил учесник-бегалец.
УНХЦР дава повеќе препораки во извештајот.
„Клучно е да се осигура бегалците да добиваат постојана помош за да направат слободни и информирани одлуки за својата иднина, а државите-домаќини и локалните заедници да добиваат поддршка за бегалците да можат да добијат пристап до своите права, услуги и соодветна работа. Поддршката на раселените популации во Украина исто така е клучен приоритет. Спонтаните враќања треба да бидат помогнати преку комбинација од хуманитарни, обновувачки, развојни и програми од приватниот сектор, со што ќе се поплочи патот за економско заживување, обнова и реконструкција“, се вели во соопштението.
Минатата недела, УНХЦР го објави својот Дополнителен апел за украинската ситуација, заедно со план за одговор и финансиски побарувања за 2023 година. Вкупните потреби се проценети на 1,1 милијарди долари – 602,5 милиони за внатре во Украина и 517 милиони во државите домаќини на бегалци во Европа.
