Американскиот претседател Доналд Трамп го обвини украинскиот претседател Володимир Зеленски дека го загрозува, како што тој го нарече, мировниот договор за завршување на војната во Украина, и даде најјасна најава досега дека САД би можеле формално да го признаат руското анексирање на Крим како дел од евентуалниот договор, објави британски Гардијан.
Според Трамп, договорот кој бил во голема мера преговаран меѓу Вашингтон и Москва бил речиси финализиран. Потпретседателот на САД, Џеј Ди Венс додаде дека договорот би вклучувал замрзнување на конфликтот приближно долж сегашните линии на фронтот.
Не беше јасно како Украина и нејзините европски сојузници, кои се состануваа во Лондон во средата, ќе реагираат на план кој се подготвувал без нивно активно учество. Зеленски возврати со предлог за едноставно примирје без услови од двете страни, но овој предлог засега не доби поддршка од САД.
По ден полн со шпекулации и делумни откривања на содржината на мировниот предлог, Трамп го нападна Зеленски за неговата изјава дека Киев не сака да се откаже од Крим – прашање што се покажува како најконтроверзен дел од досега познатиот нацрт-договор.
„Крим беше изгубен пред години, во 2014 година кога претседател беше Обама, и тоа повеќе не е тема за дискусија“, напиша Трамп на социјалните мрежи, потенцирајќи дека Украина не успеала да го врати Крим во изминатите три години од почетокот на руската инвазија.
Во јавноста веќе неколку дена се зборува дека Вашингтон би бил подготвен да ја признае контролата на Русија врз Крим. Тоа го поттикна Зеленски да изјави дека Украина „нема да ја признае окупацијата на Крим“, бидејќи тоа е спротивно на украинскиот устав.
Во одговор на овие изјави, Трамп напиша дека тоа е „штетно за мировните преговори со Русија“ и го обвини Зеленски за „запалливи изјави“ кои го отежнуваат завршувањето на војната. „Никој не бара од Зеленски да го признае Крим како руска територија“, додаде Трамп, навестувајќи дека САД се подготвени да го направат тоа. Тој дополнително ја обвини Украина што не го бранеше Крим во 2014 година: „Ако го сакате Крим, зошто не се боревте за него тогаш, кога беше предаден на Русија без испукан куршум?“
Русија го анектираше Крим во март 2014 година за време на политичката криза во Украина откако беше симнат од власт прорускиот претседател Виктор Јанукович. Воени лица го зазедоа регионалниот парламент и аеродромите, а на последователниот референдум 97 отсто од гласачите се изјаснија за приклучување кон Русија – резултат кој не беше признаен од САД, Велика Британија и ЕУ.
Матју Савил од тинк-тенкот RUSI изјави дека формално признавање на руската контрола врз Крим од страна на САД би значело „де јуре признавање на територија освоена со сила“ и би било „активна поддршка на руската позиција спротивно на европската и украинската политика“.
Во меѓувреме, мировниот самит за Украина во Лондон беше нагло деградиран во средата откако Вашингтон објави дека државниот секретар Марко Рубио нема да присуствува. Средбата, организирана од британскиот министер за надворешни работи Дејвид Лами, продолжи на ниво на службеници, а присуствуваа претставници од Франција, Германија, Украина и специјалниот американски пратеник Кит Келог.
Потпретседателот Венс порача дека САД ќе се повлечат од мировниот процес доколку Украина и Русија не го прифатат предложениот договор: „Им предложивме јасен договор на двете страни. Време е да кажат да – или САД се повлекуваат.“
Според него, договорот подразбира замрзнување на сегашните територијални линии, со можни мали корекции. „Тоа значи дека и Русија и Украина ќе мора да се откажат од дел од териториите што сега ги контролираат“, додаде тој.
Украина веќе изрази подготвеност да го прифати фактот дека околу една петина од нејзината територија е под руска окупација, но останува решителна да не го признае Крим како дел од Русија – дури и ако тоа го направат САД.
Според делови од предлог-договорот, Украина би била спречена да се приклучи на НАТО преку американско вето, што Киев неволно го прифати. Предлогот за безбедносни гаранции од коалиција предводена од Велика Британија и Франција засега не е прифатен од Русија.
Портпаролот на рускиот претседател Владимир Путин, Дмитриј Песков, рече дека Русија е против присуство на европски мировни сили во Украина, кои Киев ги гледа како единствена алтернатива на членството во НАТО за обезбедување на националната безбедност.
Песков истакна дека „постојат многу нијанси“ во тековните преговори и дека позициите на страните сè уште не се усогласени – што според рускиот наратив укажува дека договорот не е постигнат.
Првичните извештаи од вторникот наведуваат дека Русија била подготвена да „размени“ територии што реално не ги контролира со американско признавање на анексијата на Крим – потег што би претставувал опасен преседан за промените на граници со употреба на сила по Втората светска војна.
