Вчера започна кампањата „Да ги информираме младите за нивните права“ со панел-дискусија на платформата „zoom“ каде многу застапници на правата на младите во земјава зборуваа на темата за правата на младите работници. Говорници беа Вилдан Дрпљанин, Ивана Стојановска, Блажен Малески, Слободан Трендафилов и Ирена Ивановска, пишува „Порталб.мк“.
Правникот Вилдан Дрпљaнин, вработен во Хелсиншкиот комитет за човекови права, посочи на една од формите со која според него се спроведува двојна дискриминација на студентите на кои им треба работа додека студираат. Тој вели дека студентите во Северна Македонија се двојно дискриминирани и оштетени затоа што ако се принудени да работат, тие мора да преминат во вонредни студенти на факултетот, а со тоа да не ги уживаат ниту правата што им припаѓаат како студент ниту правата на работниците, затоа што според него повеќето работодавци не ги пријавуваат ново вработените.
„Да се биде редовен студент услов е, да се биде редовен на предавања. Во меѓувреме, за да бидете редовен студент на предавања, не смеете да имате конфликт во распоредот, што значи да не одите на работа за време на предавањата. А, ако немате доволно финансиски средства за да го платите школувањето, мора да работите за тоа, а така нема да можете автоматски да го исполнувате условот да присуствувате на секој час и затоа ќе мора да ги напуштите студиите, па да бидете вонреден студент. Тоа се претвора во двојни трошоци за школување, од друга страна, и покрај тоа што сте вработени, не можете да уживате во социјална или здравствена заштита затоа што повеќето студенти работат во угостителство, и главно не се пријавени, а според нашиот закон ако не си потпишал договор за вработување не се сметаш за вработен, со тоа не ги уживаш правата кои ти припаѓаат. Во овој случај, не можеш да ги уживаш ниту правата и придобивките што ти припаѓаат како студент ниту како работник, затоа што не ве сметаат за ништо од горенаведените“, рече Вилдан Дрпљанин од Хелсиншки комитет.
А пак, Блажен Малески од невладината организација „Реактор“ истакна дека многу млади луѓе, стравувајќи дека нема да најдат друга работа, во некоја форма се принудени да толерираат секакво кршење на нивните уставни и законски права. Тој додаде дека оваа појава треба да се елиминира од нашето општество бидејќи, според него, да се биде вработен е уставно право, а не „чест“ што му се врши на млад човек.
„Фактот е дека во Северна Македонија бројот на млади кои не се вработени е многу голем и тоа влијае на оние кои се вработени да размислуваат во правец дека треба да бидат благодарни за работата што ја имаат и да издржат сè и што и да им се направи од страна на работодавците во однос на нивните права. Младите не треба да толерираат ништо повеќе од она што им припаѓа, тие не треба да бидат благодарни за фактот дека нашле работа, туку напротив тие едноставно го користат своето право на работа. Сметам дека оваа стигма, дека треба да бидеме благодарни за фактот дека имаме работа и треба да молчиме, треба да исчезне од нашето општество“, рече Блажен Малески од „Реактор“.
За тоа дали имало кршење на правата на младите за време на пандемијата зборуваше Ивана Стојановска, која претходно го истражувала ова во организацијата „Legal Think Macedonia“, при што рече дека имало случаи кога млади луѓе, заразени со ковид-19 биле отпуштени од работа или времето на изолација им е пресметано како „годишен одмор“.
„За време на пандемијата имаше многу прекршувања на правата на работниците, младите треба да бидат информирани дека додека се во изолација поради ковид-19, нивното отсуство од работа треба да се смета како боледување, а не да им се земат слободни денови од годишниот одмор, што се случувало многу често. Во случаи кога не можете да работите поради болест од корона вирус, гарантирана ви е 70 отсто од платата, освен ако работите во здравствениот систем и инфекцијата со вирусот се нарекува професионално заболување, а размената со пари е 100 отсто. Поради пандемијата на корона вирусот, многу бизниси дури претрпеа штети, до нивно затворање, ова се претвора во многу невработени работници, значителен број од нив се на работ, односно 3.300 од нив. Во такви случаи, вработените имаат неколку права, од кои првото наместо отпуштање е стручно оспособување со цел да се квалификуваат за да ги задоволат потребите на компаниите и да ви понудат друга работа или работа кај друг работодавач“, рече Ивана Стојановска.
Таа појасни дека ако работодавачот ве отпушти поради неговата деловна активност, тој нема право да вработи уште 2 години друго лице со ваши квалификации и доколку се отвори можност повторно да ве вработи на истото место, работодавачот треба да ти се јави.
Инаку, оваа кампања се реализира во рамките на проект кој има за цел да ја подигне свеста кај младите за правата што им припаѓаат за време на вработувањето и ја реализира Националниот младински совет во партнерство со „Реактор“, и секцијата на млади на синдикатите на РСМ.
