Иако законот за бесплатна правна помош постои седум години, пристапот до помош е рестриктивен и селективен, а според истражувањата, може да го користат само 1,1 отсто или околу 18.000 граѓани.
Ова беше кажано на денешната прес-конференција оддржана во ЕУ-Инфоцентарот во Скопје, каде беа презентирани резултатите од досегашното спроведување на проектот за „Пристап до правдата“, кој е финасиски поддржан од ЕУ, а го реализара Фондацијата „Отворено општество“ – Македонија, со мрежа граѓански организации кои се лиценцирани за давање правни совети.
Забелешки има и Европската Унија, која сепак ќе продолжи да работи со земјата на унапредување на ова прашање.
– Засега многу малку луѓе ја примаат или, пак, предоцна ја добиваат правната помош во Македонија, што е еден од претпристапните услови за членство во Европската Унија – изјави шефот на oдделот за економија и финансии, јакнење на институционалните капацитети и за прекугранична соработка во Делегацијата на ЕУ во Скопје, Јаромир Левичек.
Тој додаде дека е неопходно менување на законот, зголемување на свеста и на образованието, видливоста, но и на буџетот за бесплатна паравна помош, кој е еден од најмалите во Европа.
Според Надица Наумовска, координаторка на проект во ФООМ, Македонија годишно издвојува околу 44.000 евра за бесплатна правна помош, но и таа сума не се троши во целост.
И покрај бројните документи, како што е Европската конвенција за човекови права, разни директиви на ЕУ, па и практиката во земјите од Унијата, во Македонија пристапот до бесплатна правда е особено „рестриктивен и дискриминаторски“, како што беше речено, во кривичната материја. Само тие осомничени или обвинети за кривични дела за кои е предвидена казна затвор од најмалку десет години, имаат право на бесплатна правна помош.
Притоа, исто како и другите граѓани, претходно треба да ги исполнат трите услови во законот, да имаат семејни приходи помалку од половина од просечната плата во РМ, да се корисници на некое социјално право (социјална помош, детски додаток, нега и издршка) и нивниот севкупен имот да не надминува пет просечни бруто-плати во земјата.
Доколку ги исполнат, треба да го почекаат министерот за правда и формално да ја одобри бесплатната правна помош, што, како што беше наведено на прес-конференцијата, е единствен случај споредено со другите законодавства во Европа и во светот и тоа доведува до просечно доцнење од 40-50 денови, наместо гарантираните 20 денови.
