Najčešće dezinformacije zadnje nedelje u medijima na Balkanu povezane su sa migrantima.
Zanimljiv je slučaj sa jednom dezinformacijom koja je počela početkom meseca, bacanjem suzavca među migrante na obali reke Evros (Marica) nakon čega su se na društvenim mrežama i nekim portalima pojavila videa migranata kako nadraženu decu nose u rukama i stavljaju ih iznad upaljene vatre, zbog verovanja da će to pomoći u suzbijanju posledica suzavca. Ta videa su se ubrzo pojavila na mnogim profilima uz sasvim druga tvrđenja – da migranti namerno nadražuju decu dimom kako bi plakala i vrištala da bi se stvorila dramatična slika u svetskoj javnosti o njihovoj situaciji.
Ovakve dezinformacije na grčkim i jednom hrvatskom portalu demaskirali su grčki servis za borbu protiv dezinformacija Ellinika Hoaxes i hrvatski servis za proveru činjenica i borbu protiv dezinformacija Faktograf.
Ellinika Hoaxes prikazujući video koje se koristi u dezinformisanju, navodi da sve prvo počinje kao informacija o bacanju suzavca, da bi ubrzo zatim taj video počeo da se zloupotrebljava kao dokaz da migranti namerno rasplakuju decu da bi izazvali sažaljenje u svetu.
Children almost suffocating from tear gas fired by Greek guards at migrants gathered on Turkish Greek border. @akhbar pic.twitter.com/K8qZmfgzef
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) March 2, 2020
Ovakva dezinformacija plasirana je ne samo od nekih portala već i od jedne grčke televizije.
Zatim prezentujući više fotografija, od kojih ima i takvih na kojima se vidi suzavac, grčki servis za borbu protiv dezinformacija pokazuje da je video napravljen pored Marice i objašnjava da se deca stavljaju iznad vatre zbog širom rasprostranjenog mita da je dim svojevrsni protivotrov za suzavac.
Dodatno, prezentuje se još jedan video na kojem se vidi i kako odrasli na koje deluje suzavac udišu dim zapaljenih grana, kao i situacije sa ostrva Lezbos, kada ljudima koji su pod dejstvom suzavca daju cigarete.
Ali verovanje da dim pomaže da se neutralizuje suzavac je mit, a ne istina, kaže Ellinika Hoaxes.
Istu dezinformaciju, plasiranu na hrvatskom sajtu demaskira i hrvatski Faktograf. On analizira tekst na veb sajtu Roberta Valdeca, bivšeg televizijskog novinara – voditelja emisije Istraga na hrvatskoj televiziji ”Nova“, koja je bila kritikovana zbog širenja međunacionalne mržnje. Valdec, čak i prevazilazi narativ primera u Grčkoj, odnosno ne samo što kaže da migranti stavljaju decu na dim da ih rasplaču, već kaže i da će ovakvi primeri biti zloupotrebljavani od mejnstrim medija i građanskih organizacija “Jer su već spremni za to. Nevladine organizacije i mejnstrim mediji će pak zapljusnuti čitaoce potresnim fotografijama i pričama”, tvrdi Valdec.
Faktograf, iznoseći manje-više identično argumente Ellinika Hoaxesa o situaciji sa migrantima kod kampa kraj Marice, analizira i druge “primere” koje Valdec iznosi u svom tekstu kako bi dokazao da se sprema novi talas lažnih vesti o navodnim maltretiranjima, odnosno fotografije iz 2015. u Mađarskoj. On je objavio fotografiju Lasla Baloga fotografa ”Rojtersa“, nagrađenu Pulicerovom nagradom, a pokazuje muškarca kako leži na pruzi zajedno sa ženom i detetom, dok su iznad njih mađarski policajci. Na veb sajtu Rojtersa fotografija je sa sledećom legendom: ”Mađarski policajci stoje pored migranata koji su hteli da pobegnu sa železničke stanice u gradu Bičke, Mađarska”, a nosi datum 3. septembar 2015. godine.
Ali u spornom tekstu, koji Faktograf ocenjuje kao neistinit i dezinformirajući, hrvatski novinar Valdec kaže da je muškarac sam bacio ženu i dete na prugu, ilustrujući to videom “Euronjuza”, na kojem se vidi kako migrant to radi, a zatim svojim telom zastaje između njih i policajaca, a sve to koristi kao “dokaz” da bi kritikovao kao nerealan prilog Bi-bi-sija, u kojem se koristi fotografija i tvrdi da mađarska policija koristi silu protiv migranata. Valdec tvrdi da je to nerealna slika, jer se ignoriše važan deo konteksta – odnosno činjenica da je muškarac sam bacio ženu i dete.
Ali i njegovo tvrđenje ne predstavlja dešavanje u potpunom kontekstu, odnosno ne navodi da je upotreba sile od strane mađarske policije prethodila raspravi migranata sa policijom, u kojoj ih porodica moli da ih ne vraćaju u pretrpani izbeglički kamp, već da im dozvole da nastave putovanje prema Nemačkoj, piše Faktograf.
