Όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, τόσο η προεκλογική εκστρατεία γίνεται πιο ,,σκληρή,, με την αύξηση του αριθμού των παραπληροφοριών που ,,πλασάρονται,, στην κοινή γνώμη, μέσω των αποκαλούμενων ,,ψευδών ειδήσεων,,.
Τον όρο „ψευδείς ειδήσεις“ πλέον ο καθένας τον χρησιμοποιεί όπως θέλει και όταν θέλει και συχνά χρησιμοποιείται προς επίθεση των ειδήσεων οι οποίες είναι καθ΄όλα αληθινές, δεν αρέσουν όμως σ΄αυτόν που τις κηρύσσει ως ψευδείς. Εδώ, την ορολογία αυτή θα την χρησιμοποιούμε με την αρχική της σημασία, όπου σημαίνει συνειδητό, σκόπιμο και στοχευμένο ,,πλάσαρισμα,, αναληθών και εσφαλμένων ειδήσεων και πληροφοριών, στην συγκεκριμένη περίπτωση λόγω πολιτικών αιτιών, με σκοπό να ζημιώσει τον πολιτικό του αντίπαλο με τρόπο που θα χειραφετήσει τον απληροφόρητο ψηφοφόρο, ακόμη και αυτόν τον σχετικά πληροφορημένο, ο οποίος όμως δεν έχει τις απαραίτητες πηγές για να εξετάσει και αναλύσει ολόκληρη σειρά πληροφοριών και αυτό σε καθημερινή και συνεχή βάση, για να καταφέρει να καθορίσει το τί είναι σωστό και τί όχι. Η τάση της αύξησης των προωθημένων ψευδών ειδήσεων σε προεκλογική εκστρατεία δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο. Αυτό όμως που είναι ασυνήθιστο για τους περασμένους 2-3 εκλογικούς κύκλους είναι ο τρόπος με τον οποίον εκείνες προωθούνται, όπως και το περιεχόμενό τους.
Οι προεκλογικές παραπληροφορίες περιέχουν τα παρακάτω δύο κύρια χαρακτηριστικά: Πρώτο, δημιουργούνται συστηματικά και οργανωμένα και στην κοινή γνώμη εμφανίζονται μέσω διαφόρων πρωταγωνιστών της πολιτικής και δημόσιας σκηνής με σκοπό να θολώσουν και να καλυφθούν τα ίχνη για την προέλευση: τοπικών πολιτικών, υποψηφίων για την Προεδρεία, πολιτικών καθοδηγούμενων πορτάλ, άλλων μέσων μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικών δικτύων, όταν είναι αναγκαίο να επιτευχθεί ακόμη μεγαλύτερη απόσταση της πραγματικής πηγής της παραπληροφορίας απ΄αυτόν που τη δημοσίευσε, ενώ πολλές φορές οι παραπληροφορίες χρησιμοποιούνται και ως αφορμή για πολιτική δράση.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό τους αφορά το γεγονός ότι σχεδόν τακτικά δημιουργούν φανταστικά σκάνδαλα λόγω της έλλειψης αληθινών. Πάντοτε μέσα τους περιέχουν εκβιαζόμενη και μη αποδεδειγμένη ενοχή του πολιτικού αντιπάλου, δημιουργούν έναν κενό, τεχνητό και εκβιαζόμενο θυμό και αυτό που είναι το σημαντικότερο από οπτικής πλευράς της επαλήθευσής τους, δεν έχουν σχεδόν στο σύνολό τους επαληθευθεί, δηλαδή δε μπορεί να αποδειχθεί ποιός έχει δίκιο και ποιός όχι, επειδή τα πράγματα βασίζονται στο ότι η μία πλευρά λέει ένα και η άλλη πλευρά λέει το αντίθετο.
Ακόμη και όταν τα κατασκευασμένα σκάνδαλα είναι επαληθεύσιμα, η επαλήθευση, δηλαδή η αλήθεια, συναντά προβλήματα για να αγγίξει τη δημοσιότητα. Καταρχήν, οι διαψεύσεις δεν είναι τόσο ισχυρές όσο η αρχική, δυναμική και συναρπαστική παραπληροφορία, ενώ όταν λόγος γίνεται για τον έλεγχο των γεγονότων, το μεγάφωνο αυτού που προωθεί τις παραπληροφορίες είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό του ελεγχτή των γεγονότων. Συγκεκριμένα, αυτός που διαδίδει τις παραπληροφορίες, το κάνει εξ ονόματος του πολιτικού κόμματος ή ως υποψήφιος για το αξίωμα του Προέδρου και ως τέτοιος καθημερινά λαμβάνει χώρο και χρόνο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης με πολλές ως και αμέτρητες ευκαιρίες για να επαναλάβει τις ψευδείς ειδήσεις και να ,,χειραγωγήσει,, το κοινό περισσότερες φορές.
Τις προηγούμενες ημέρες είχαμε περισσότερα παραδείγματα παραπληροφόρησης και ,,χειραγώγησης,,: η ψευδής είδηση για την υποτιθέμενη παραίτηση που προσφέρθηκε από τον Υπουργό δημόσιας υγείας Βένκο Φίλιπτσε προς τον Πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεβ, όπου ως αφορμή αναφέρθηκε η ηθική ευθύνη του Υπουργού για την επιδημία της ιλαράς. Αυτή η παραπληροφορία διαψεύθηκε άμεσα από τον ίδιο τον Υπουργό, όχι όμως πριν αυτή να εξαπλωθεί στην κοινή γνώμη.
Το επόμενο ,,σκάνδαλο,, είναι η υποτιθέμενη επιρροή του υποψηφίου για την Προεδρεία Στέβο Πεντάροβσκι στην πρόσληψη του αδερφού του στη Υπηρεσία Πληροφοριών, αν και ο αδερφός του εργάζεται στην συγκεκριμένη υπηρεσία από το 1999. Η είδηση αναφέρει μάλιστα και μια σειρά αρνητικών λεπτομερειών από την καριέρα του Βόιτσε Πεντάροβσκι, θεμελιώνοντας όλες τις αναφορές σε ανώνυμη πηγή.
Άλλη μια παραπληροφορία είναι η κατηγορία ότι ο Δήμαρχος Σκοπίων Πέτρε Σιλέγκοβ εξανάγκασε τους εργαζομένους της δημόσιας εταιρίας συγκέντρωσης απορριμάτων „Κομουνάλνα χιγκιένα“ να παρεβρεθούν σε προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος, η είδηση όμως βασίζεται μόνο σε μια φωτογραφία στην οποία μπορούν να προσδιοριστούν μερικά άτομα με στολές της δημόσιας αυτής εταιρίας. Δεν υπάρχουν άλλες σχετικές πηγές πληροφοριών, δεν υπάρχουν δηλώσεις από αρμόδια πρόσωπα ή οποιονδήποτε άλλον, απλά μια μόνο φράση κατηγορίας και ακόμη μια φράση η οποία ως συμπέρασμα επιβεβαιώνει την προηγούμενη. Και τόσο.
Αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος από τα φανταστικά ή τα παραφουσκωμένα ,,σκάνδαλα,, της προεκλογικής περιόδου για τις προεδρικές εκλογές του 2019. Ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός παραπληροφοριών υπάρχει στον τομέα της οικονομίας, παραδείγματος χάριν („η οικονομία είναι μηδέν“ υποτίθεται ότι δήλωσαν Γερμανοί επενδυτές, τα χρήματα που επανεπενδύονται δεν αποτελούν επενδύσεις και άλλα παρόμοια), τα οποία είναι ιδιαίτερα εύκολα για ,,χειραγώγηση,, της κοινής γνώμης επειδή λόγος γίνεται για ειδήσεις που έχουν εξειδικευμένη βάση και απαραίτητη είναι μια εξειδικευμένη γνώση για να επαληθευθούν, γνώση την οποία το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων δεν κατέχει.
Αυτό όμως που αποτελεί κοινό σημείο όλων αυτών των ψευδών ειδήσεων είναι το γεγονός ότι καμιά από τις παραπληροφορίες αυτές δεν έχει ελεγχθεί τελείως ή δεν έχει ελεγχθεί καθόλου. Όλες αυτές περιέχουν επιπολαιότητα, είναι πάντοτε ημιτελείς και ασαφείς, κύρια χαρακτηριστικά των παραπληροφοριών και δεδομένου του αυξημένου αριθμού τους και της συχνότητάς τους, όλες τους είναι υπέρ του συγκεκριμένου υποψηφίου στην προεκλογική εκστρατεία.
Αυτό που δημιουργεί τις περισσότερες ανησυχίες είναι ο κίνδυνος από την αποτελεσματικότητά τους, δηλαδή ο κίνδυνος με επιτυχία να επιβάλουν ένα υποτιθέμενο γεγονός που βασίζεται σε συναρπαστικές και ευκολοκατανόητες αναλήθειες και μ΄αυτό να καταφέρουν να ,,καθοδηγήσουν,, τους ψηφοφόρους να εμφανιστούν μπροστά στις εκλογικές κάλπες με θέσεις που οικοδομήθηκαν με βάση ψευδείς αφηγήσεις, χωρίς να μπορούν να καταλάβουν ότι στην ουσία απατήθηκαν.
