До каде е скринингот?

По едномесечна празнична пауза продолжува скринингот. Тоа е веројатно добар момент да се направи пресек до каде е овој процес. Овде презентираните податоци се засноваат на објавениот календар на веб страната на СЕП и досегашното следење на скринингот.

Двата дела од скринингот – објаснувачкиот и билатералниот – се одвиваат напоредно. Досега е завршен објаснувачкиот скрининг за првите три кластери: 1. Темели, 2. Внатрешен пазар и 3. Конкурентност и инклузивен раст. Овие кластери опфаќаат 22 поглавја и три области. Потсетуваме дека овој циклус на објаснувачки скрининг, во кој Европската комисија го презентира правото на Унијата, е ажурирање на претходно одржаниот аналитички скрининг во 2018-2019 година.

Претстои објаснувачкиот скрининг за преостанатите три кластери: 4. Зелена агенда и одржлива поврзаност (март) ; 5. Ресурси, земјоделство и кохезија (јуни) и 6. Надворшени односи (септември).

Билатералниот скрининг е завршен за првиот кластер. За вториот кластер се планира од јануари до март, за третиот – од март до јуни, за четвртиот – во јуни и септември, за петтиот и шестиот – во октомври и ноември.

Распоредот на скринингот е прикажан на следнава табела (завршените делови се потемнети; АА: ажурирање на аналитички скрининг; Б: билатерален скрининг).

Она што е помалку познато за пошироката јавност е содржината на процесот, за што се значајни транспарентноста, но и комуникацијата на клучните чинители.

Најпрвин во поглед на транспарентноста.  За објаснувачкиот скрининг достапни се презентациите на Европската комисија од претходно одржаниот скрининг за сите поглавја (2018-2019) и од ажурирањето за Кластерот Темели, но не и за вториот и третиот кластер. Позитивно досега беше тоа што имаше он-лајн преноси на состаноците. Меѓутоа, нив ги следат релативно мал број експерти и претставници на невладините организации.

За билатералните состаноци податоците се уште поштури. Презентациите не се објавени. За жал, на официјалната веб страна на Секретаријатот за европски прашања, информациите и документите во врска со скринингот и воопшто за преговорите се неструктуирани.

Ниту Албанија не може да се пофали со транспарентност на релевантните документи. За споредба, информациите и документи за преговорите на Црна Гора и за Србија поструктуирани. Достапни се и презентациите од билатералниот скрининг (иако беа објавени подоцна), а за Србија и записниците од објаснувачкиот.

Што се однесува пак до информирањето и комуникацијата со пошироката јавност, таа главно се исцрпува со соопштенија за состаноците. Главниот аспект е учеството на функционерите/претставниците на институциите во нив. Отсуствува напор од Владата, односно од Секретаријатот за европски прашања, како централно координативно тело на процесот, на пошироката јавност да ѝ се пренесе главната содржина и пораки од состаноците На конференциите за печатот, но и во другите облици на комуникација, содржината на скринингот паѓа во сенка на политичките прашања, како што е прашањето за измена на Уставот.

Според штурото соопштение од Секретаријатот за европски прашања, на неoдамна одржаниот трет состанок на Работнио комитет за европска интеграција, меѓу другото, се разговарало и за „обврските од билатералниот скрининг“, но нема објаснување какви се тие обврски. Претпоставка е дека во оваа фаза тоа се барања за дополнителни податоци и објаснувања по состаноците. Меѓутоа, за да нема претпоставки, неопходни се информации.