Foto: Wikimedia/Ajay Suresh
Na portalu Sputnik Srbija 9. marta 2023. godine objavljen je članak s naslovom u kojem se navodi da je američko Ministarstvo odbrane, ili Pentagon, stalo na stranu ruske vojske budući da odbija da pomaže Međunarodnom krivičnom sudu (MKS) u Haagu. Kao izvor ove tvrdnje naveden je The New York Times:
Njujork tajms: Pentagon stao na stranu ruske vojske – odbija da pomaže Haškom sudu
Članak govori o tekstu objavljenom dan ranije u The New York Timesu, u kojem je na osnovu izvora bliskih vojsci navedeno da predstavnici američkog Ministarstva odbrane blokiraju predavanje dokaza MKS-u o zločinima ruske vojske u Ukrajini:
Predstavnici američkog Ministarstva odbrane blokiraju predaju informacija Međunarodnom krivičnom sudu u Hagu o navodnim kršenjima zakona ruske vojske, piše Njujork tajms, pozivajući se na izvore u vojnom resoru.
Objašnjeno je da odbijanje dolazi iz bojazni o stvaranju presedana koji bi kasnije otvorio mogućnost za krivično gonjenje pripadnika američke vojske. U članku je preneseno da se unutar administracije predsjednika Joea Bidena vodi debata da li treba dostaviti dokaze uprkos tome što je u decembru prošle godine američki Kongres promijenio ranija zakonska ograničenja za pomoć MKS-u.
Članke s ovakvim naslovima objavili su još Novosti, IN4S, Cafe i Vesti-online.
U Sputnikovom članku s komentarom advokata Branka Pavlovića, objavljenom također 9.3.2023. godine, ponovljena je tvrdnja o The New York Timesu koji je objavio da se Pentagon stavlja na stranu ruske vojske. U naslovu je formulisana kao “izmišljotina The New York Timesa”.
Izmišljotina „Njujork tajmsa“ o Pentagonu na strani Rusa: Cela Amerika beži od međunarodne pravde
Tekst „Njujork tajmsa“ gde se navodi da je Pentagon stao na stranu ruske vojske tako što odbija saradnju sa Međunarodnim krivičnim sudom u Hagu obična je izmišljotina jer cela američka država beži od saradnje s tim sudom, kaže za Sputnjik advokat Branko Pavlović.
Ono što zapravo Pavlović smatra da je izmišljeno u članku New York Timesa jeste neslaganje između želja Bidenove administracije i planova vojnog vrha u smislu pomoći MKS-u. Pavlović smatra da u SAD-u postoji jednoumlje kada je riječ o saradnji s tim sudom – koja se u pravilu odbija.
„Reč je o tome da SAD ne priznaju taj sud i onda se, naravno, državni organi plaše da bi komuniciranjem s tim sudom indirektno priznali njegovu nadležnost. Isfabrikovana je cela priča u ‘Njujork tajmsu’, kao da sad tamo postoji neki vojni vrh koji nešto radi na svoju ruku, a kao, drugi deo države bi sarađivao sa tim sudom. Ne, ne bi sarađivao“.
Šta su činjenice?
Navoda o svrstavanju Pentagona na stranu ruske vojske nema u članku o odbijanju američkog Ministarstva odbrane da pošalje dokaze Sudu u Haagu, koji je objavio The New York Times. Takva formulacija objavljena je u naslovu članka na Sputniku 9. marta te u članku s komentarom Branka Pavlovića, koji je objavljen istog dana.
Osim informacija o odbijanju američkog Ministarstva odbrane da dostavi dokaze Međunarodnom krivičnom sudu, članak The New York Timesa od 8.3.2023. godine donosi i detaljan pregled odnosa Sjedinjenih Američkih Država s ovim sudom u Haagu.
MKS je sud za procesuiranje pojedinaca odgovornih za četiri vrste najgorih krivičnih djela koja su od interesa za međunarodnu zajednicu: genocid, ratni zločini, zločini protiv čovječnosti i zločini agresije.
Za razliku od ad hoc međunarodnih krivičnih sudova za ratne zločine u bivšoj Jugoslaviji i Ruandi, ovaj sud zamišljen je kao stalni sud uspostavljen međunarodnim ugovorom koji se zove Rimski statut. Sud ima jurisdikciju za navedene zločine ukoliko ih je počinio/la državljanin/ka države koja je ratifikovala Rimski statut ili ukoliko je zločin počinjen na teritoriji zemlje koja je ratifikovala statut. Zločin se morao desiti nakon 1. jula 2022. godine.
Među 123 države koje su ga ratifikovale ne nalaze se Sjedinjene Američke Države, Rusija i Ukrajina.
Pojedine države odbijaju ratifikovati Rimski statut i odbijaju saradnju sa Sudom obično koristeći argument suvereniteta – u ovom smislu neotuđivog prava države da procesuira zločine protiv čovječnosti u sklopu nacionalnog krivičnog sistema. Po ovom argumentu, MKS zahtijeva od država odricanje jednog segmenta suvereniteta. Suverenitet (kao vodeći princip u međunarodnim odnosima) i nacionalno krivično pravo s jedne i MKS, odnosno međunarodno krivično pravo, s druge strane, prema ovome su, figurativno rečeno, u sukobu.
Strah od mogućnosti da se pred Sudom u Haagu procesuiraju i američkih građani/ke razlog je zbog kojeg SAD već dugo drže Sud “na distanci”, navodi The New York Times. Kongres je u zakonima donesenim 1999. i 2002. godine ograničio podršku i pomoć koju američka vlada može pružiti Sudu.
Iako je u decembru Kongres napravio izuzetak omogućivši Vladi da asistira MKS-u u “istrazi i krivičnom progonu stranih državljana u vezi sa situacijom u Ukrajini, uključujući podršku žrtvama i svjedocima”, NYT navodi da je Pentagon ostao pri stavu da SAD ne trebaju pomagati Sudu u istragama protiv Rusa u Ukrajini budući da Rusija nije ratifikovala Rimski statut.
Shodno navedenom, naslov prvog Sputnikovog članka u kojem se The New York Times navodi kao izvor za tvrdnju da je Pentagon “stao na stranu ruske vojske” ocjenjujemo kao klikbejt i manipulisanje činjenicama.
Ovu tvrdnju, ponovljenu u drugom članku, te formulacije u kojima se naziva “izmišljotinom” The New York Timesa ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama.
