Народна банка не ги контролира нелегалните трансакции, а механизмите за нивна контрола ги имаат банките, чии системи се под надзор на централната банка.
Ова беше појаснето на брифингот со новинарите на гувернерот Димитар Богов и на неговите соработници, во врска со сите прашања за улогата на Народна банка во расветлување на поврзаноста на физички лица или компании со сметки во офшор-земји како Панама, по повод аферата „Панама пејперс“.
Народна банка еднаш годишно ги контролира овие системи и според репрезентативен примерок на трансакциски сметки, се утврдува дали банката е изложена на одредени ризици, меѓу кои и можноста преку неа да се перат пари.
Доколку банката е изложена на таков ризик, Народна банка укажува што треба да се подобри во тој систем, за ризиците од нелегални трансакции да се сведат на минимум.
– Народна банка се грижи ризиците од вакви трансакции кај банките да бидат минимални, а во однос на нелегалните трансакации постапува Управата за финансиско разузнавање. Во однос на спречување на нелегални трансакции, важна е улогата на банката. Најпрво, таа го оценува ризикот од постоење такви трансакции преку најразлични воспоставени мехнизми и прописи. Многу е важно банката добро да го познава својот клиент. Вработените на шалтерот се првите што имаат контакт со клиентите, кои, пак, од друга страна, се категоризираат со одредено ниво на ризик за перење пари. Во зависност од нивото на ризикот се преземаат понатамошните активности. Во банката постојат и служби за спречување на перењето пари. Доколку има таква трансакција, тие ја известуваат Управата за финансиско разузнавање – велат од Народна банка.
Гувернерот Димитар Богов истакна дека има верба во институциите, дека доколку постои нелегална трансакција и Управата за финансиско разузнавање има дојава за такво нешто, тие понатаму ќе постапуваат по ова прашање. Барем засега, како што тврди гувернерот, немаат сознанија за нелегални трансакции.
Тој не одговори прецизно на прашање „дали тврди дека сите трансакции се легални“, бидејќи испитувањата сепак се на репрезентативен примерок и е невозможно сите трансакции да се контролираат.
Кога се врши плаќање од Македонија кон странство, од Народна банка појаснија дека потребно е во банката да се приложи документација што ќе ја покаже основата за трансакцијата. Трансакциите, пак, што се врз основа на странски директни инвестиции кои доаѓаат од земји кои важат за офшор-дестинации, во Народна банка ги гледаат од аспект на основата врз која се исплаќаат тие средства и, според Богов, тие трансакции не се многу и не се невообичаени и нема ништо спорно.
– Народна банка не ја оценува легалноста, туку дали има основа да се направи таа трансакција, односно дали плаќањето се врши врз основа на увоз, услуги, кредити. Има други институции што оценуваат дали е легална или нелегална – објасни Богов.
На прашањето дали случајот со офшор-сметките во Панама ќе ја поттикне Народна банка на вонредни контроли на системите на банките, Богов истакна дека ако има такви индиции, тогаш ќе се постапува по тоа прашање.
Како што информираше Богов, досега Специјалното јавно обвинителство не побарало од нив одредена информација во врска со сметки за одредени лица, а надлежните институции не издале барање за информации за т.н. „швајцарски сметки“.
