Државата, со Законот за комуникации, а преку операторите, создаде можност за нелегално прислушување, тврди универзитетскиот професорор по безбедност и поранешен директор на Агенцијата за разузнавање, Владимир Пивоваров.
Според него, оваа можност произлегува од член од Законот кој вели: „Операторите се должни да ги обезбедат техничките услови за следење на комуникациите во нивните мрежи“.
Пивоваров тврди дека веднаш откако е донесен законот, операторите набавле опрема, а можност за прислушување имаат преку своите софтвери.
– Кога се носеше законот, јас бев против. Но, операторите се изземени од можноста за кривично гонење. За прислушувањето да биде легално, мора да има налог од јавен обвинител, прифатен од судот. Сè друго би било во рамките на недозволеното. Овие снимки што ги објави лидерот на опозицијата е можно да се снимаат само од нашите служби затоа што странец не би прислушувал толкава група луѓе. Како и да е, сепак, без операторите во Македонија, тоа не би било можно – изјави професорот Пивоваров за новинската агенција „Мета“.
Членот 175 од Законот за електронски комуникации (го користиме примерокот од Законот поставен на интеренет-страницата на Министерството за информатичко оштество и администрација, објавен во Службен весник на 25 февруари 2014 година, со лично убедување дека законите објавени на нивната страница се важечки и на сила), вели дека операторите се должни да ги обезбедат техничките услови за следење на комуникациите во нивните мрежи, во согласност со Законот за следење на комнукациите.
Опремата, според ставот 2 од членот 175, наложува операторите сами, на сопствен трошок, да ја обезбедат и одржуваат опремата, соодветниот интерфејс и да воспостават електронски комуникациски водови за пренос до надлежната институција (орган) овластен за следење. За опремата, операторите се должни да побараат техничка спецификација од надлежниот орган, кој ги утврдува и мерките и стандардите за информациска безбедност, кои треба да ги примени операторот.
Грижа на операторите е да водат сметка лицата чии комунакции се следат да не забележат дека се следени, што значи квалитетот на комуникацијата да биде на ниво, дури „операторите треба да обезбедат иста или поголема сигурност и квалитет на следената комуникациска услуга од сигурноста и од квалитетот на комуникациските услуги кои му се овозможени на лицето чии комуникации се следат.“
Законот за следење на комунакции (поставен на страницата на Министерството за информатичко општество и администрација) јасно пропишува дека „никој не смее без наредба на надлежен суд да врши следење на комуникациите, освен ако му се наменети или постои согласност на лицето или лицата што се вклучени во комуникацијата“.
Барање за следење на комуникацијата до надлежниот суд поднесува јавен обивнител, а судот може да издаде наредба и по предлог на овластено лице од Министерството за внатрешни работи (МВР).
Барањето мора да ги содржи сите детали за лицето, потребата и целите заради кои се следат комуникациите, кои можат, според законот, да траат ограничено време.
Освен снимките кои досега ги објави лидерот на опозицијата, а тврди дека има уште многу, во оваа категорија влегуваат и снимките од средбата на Зоран Заев и на Никола Груевски, во кабинетот на премиерот, кои сè уште собираат гледачи на „Јутјуб“, и покрај наредбата на Обвинителството, МВР да побара од мрежата да ги отстрани снимките.
Разговорот меѓу првиот опозиционер и Груевски е снимен во службените простории на премиерот. На прашањето, кој и зошто снимал сè уште нема одговор од ниту една надлежна иституција.
Во врска со ова, членот 12 од Законот за следење на комукации вели дека „истражниот судија (судија на претходна постапка-според новиот закон за кривична постапка, н.з.) ќе го одбие барањето за следење на комуникациите ако тоа се однесува на комуникациите на адвокатот определен за бранител со лицето чии комуникации се предмет на следење, на комуникациите што се вршат во службените простории на претседателот на Собранието на Република Македонија, претседателот на Република Македонија, претседателот на Владата на Република Македонија и на комуникациите што се вршат во службените простории на пратениците во Собранието на Република Македонија“.
Дали, според овој член од Законот, снимките во кабинетот на премиерот биле нелегално направени?
Од сите три компании што работат со мобилна и со фиксна телефонија „Ти-хоум“, „Оне“ и „Вип“, новинската агенција „Мета“ побара одговор на прашањето, а во врска со обвинувањето од Заев, дали тие навистина нелегално прислушувале граѓани. Одговор добивме само од „Вип“, од каде се категорични дека работат во согласност со законите во Реублика Македонија.
„Не поседуваме опрема за слушање, следење, чување, снимање, задржување или секој друг облик на пресретнување или надзор на комуникациите. Операторите се должни, во согласност со член 175 од Законот за електронски комуникации, да обезбедат соодветен интерфејс и да воспостават електронски комуникациски водови за пренос до овластениот орган за следење на комуникации, за да се овозможи следењето на комуникациите во нивната мрежа, а во согласност со Законот за следење на комуникациите“, стои во одговорот што го добивме од „Вип“.
Од „Оне“ и „Ти-хоум“ и три дена откако им беше испратено прашањето по електронска пошта, не одговараат, а телефоните на лицата задолжени за медиумите ги исклучуваа нашите повици.
Покрај мобилната и фиксната телефонија, граѓаните на Македонија сè повеќе разговараат и на бесплатната мрежа „Вајбер“, чиј сопственик е „Фејсбук“. На 19 јануари, премиерот Никола Груевски се сретна со извршниот директор на компанијата „Вајбер“, Талмон Марко, директорот за технолошки развој на компанијата, Игал Магазник и Хирато Шинатро од компанијата за интернет-трговија „Ракутен“.
